Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου

René Magritte, L' homme au chapeau melon, 1964.

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΨΗΛΑ

Θεωρούνε ταπεινό να μιλάς για το φαΐ.

Ο λόγος; Έχουνε
κιόλα φάει.

Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο

χωρίς να ’χουνε δοκιμάσει
κρέας της προκοπής.

Πώς ν’ αναρωτηθούν πούθ’ έρχονται
και πού πηγαίνουν; Είναι,
τα όμορφα δειλινά,
τόσο αποκαμωμένοι.

Το βουνό και την πλατιά τη θάλασσα

δεν τα ’χουνε ακόμα δει
όταν σημαίνει η ώρα τους.

Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί

γι’ αυτό που είναι ταπεινό
ποτέ δεν θα υψωθούν.

Το ημερολόγιο

δεν δείχνει ακόμα την ημέρα.
Όλοι οι μήνες, όλες οι ημέρες
είναι ανοιχτές.
Κάποια απ’ αυτές θα σφραγιστεί
μ’ έναν σταυρό.

Οι εργάτες φωνάζουν για ψωμί,

οι έμποροι φωνάζουν γι’ αγορές.
Οι άνεργοι πεινούσαν,
τώρα πεινάνε κι όσοι εργάζονται.

Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι,

κηρύχνουν τη λιτότητα.
Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίματα,
ζητάνε θυσίες.
Οι χορτάτοι μιλάνε στους πεινασμένους
για τις μεγάλες εποχές που θα ’ρθουν.
Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο,
λεν πως η τέχνη να κυβερνάς το λαό
είναι πολύ δύσκολη για τους ανθρώπους του λαού.

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά, λένε:

Πόλεμος και ειρήνη
είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά.
Όμως η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους
μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα.
Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους,
καθώς ο γιος από τη μάνα
έχει τα δικά της απαίσια χαρακτηριστικά.
Ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό,τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους.

Όταν αυτοί που είναι ψηλά

μιλάνε για ειρήνη,
ο απλός λαός ξέρει
πως έρχεται ο πόλεμος.
Όταν αυτοί που είναι ψηλά
καταριούνται τον πόλεμο,
διαταγές για επιστράτευση
έχουν υπογραφεί.

Στον τοίχο με κιμωλία γραμμένο:

Θέλουνε πόλεμο.
Αυτός που το΄χε γράψει,
έπεσε κιόλας.

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά, λένε:

Να ο δρόμος για τη δόξα.
Αυτοί που είναι χαμηλά, λένε:
Να ο δρόμος για το μνήμα.

Τούτος ο πόλεμος που έρχεται

δεν είναι ο πρώτος.
Πριν απ’ αυτόν γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν ετέλειωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε απ’ την πείνα.
Στους νικητές, ο φτωχός λαός
πέθαινε το ίδιο.

Σαν θα ’ρθει η ώρα της πορείας,

πολλοί δεν ξέρουν
πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους.
Η φωνή που διαταγές τους δίνει
είναι του εχθρού τους η φωνή.
Εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
είναι ο ίδιος τους ο εχθρός.

Νύχτα.

Τ’ ανδρόγυνα ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους.
Οι νέες γυναίκες θα γεννήσουν ορφανά.

Στρατηγέ, το τανκ σου

είναι δυνατό μηχάνημα.
Θερίζει δάση ολόκληρα
κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται οδηγό.

Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό

είναι πολυδύναμο.
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο.
Κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται πιλότο.

Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ.

Ξέρει να πετάει,
ξέρει και να σκοτώνει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Ξέρει να σκέφτεται.
 

Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου» (απόδοση: Μάριος Πλωρίτης), 1941.